تمدن جامعه در تدین ما است| باید کشور اهل بیت را طیب و طاهر کنیم

به گزارش خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله جوادی آملی در جلسه هفتگی درس اخلاق خود با تبریک ایام دهه کرامت، اظهار داشت: امیدواریم با فیض ولایت این دودمان این دهه را به خوبی بدرقه کنیم و از کلمات نورانی اهل بیت(علیهم السلام) مخصوصاً امام هشتم(سلام الله علیه) بیش از گذشته بهره ببریم.

وی سپس به حدیثی از امام رضا علیه السلام اشاره کرد و بیان داشت: ابن السکّیت که از علمای معروف بود از وجود مبارک امام رضا(سلام الله علیه) سؤال کرد حجت خدا امروز بر مردم چیست؟ مردم با چه معیاری حق را از باطل، صدق را از کذب، خیر را از شر و بالاخره حَسن را از قبیح تشخیص بدهند؟ «فَقَالَ الْعَقْل‏»، عقل میزان خوبی است حجت خوبی است. وقتی وجود مبارک امام رضا(سلام الله علیه) این مطلب را در پاسخ به سؤال ابن السکّیت فرمود، ابن السکّیت گفت: «هَذَا وَ اللَّهِ‏ هُوَ الْجَوَابُ‏».  جواب حقیقی آن است که حجت خدا بر مردم، عقل است.

مفسر برجسته قرآن کریم ادامه داد: این عقل عبارت است از عقل برهانی. آن قدر قدرتمند است که هم وهم را از خودپردازی و خیال را از خودپروازی و همچنین شهوت و غضب را از پرواز و پرداز بیجا عقال کند. از وجود پیامبر(علیه و علی آله آلاف التحیة و الثناء) رسیده است که عقل را عقل می‌گویند؛ برای اینکه هم در بخش اندیشه، زانوی سرکش وهم و خیال را عقال کند و هم در بخش انگیزه زانوی سرکش شهوت و غضب را عقال کند. آنکه بی‌دلیل حرف می‌زند یا حرفی را بی‌دلیل می‌پذیرد؛ معلوم می‌شود در محدوده وهم و خیال است، نه عقل. قرآن کریم از گروهی که خیال‌پرواز و خودپرداز هستند تعبیر به مختال می‌کند. گروهی که مختال‌اند عاقل نیستند، آن قدرت اندیشه را ندارند که جلوی وهم را بگیرند، جلوی خیال را بگیرند، با برهان قلم بزنند با برهان قدم بزنند، این را قرآن می‌گوید مختال. مختال محبوب خدا نیست.

وی بیان داشت: اگر کسی عاقل باشد در بخش علمی، جلوی این خودپردازی و خودپروازی وهم و خیال را عقال می‌کند، حرفی می‌زند که اگر بعدها محققان بیایند می‌پذیرند. این می‌شود محقق، این می‌شود عالم. و در بخش شهوت و غضب نه بیراهه می‌رود و نه راه کسی را می‌بندد. شهوت را تعدیل می‌کند و نه تعطیل. غضب را تعدیل می‌کند و نه تعطیل. این دو نیرو از بهترین برکات الهی‌اند. این غضب از بهترین قدرت‌ها و نعمت‌های الهی است؛ منتها باید بجا مصرف بشود و آن دفاع از شرف و مرز و بوم یک کشور اسلامی است.

حضرت آیت الله جوادی آملی در ادامه به حدیث دیگری از امام رضا علیه السلام اشاره کرد و اظهار داشت: حدیث دیگری که از وجود مبارک امام رضا(سلام الله علیه) رسیده است این است که فرمود: «صَدِیقُ كُلِّ امْرِئٍ عَقْلُه وَ عَدُوُّهُ جَهْلُه‏»؛  دوست هر فرد و ملتی عقل آن فرد یا ملت است، دشمن هر فرد یا ملتی جهل آن ملت است. اول عقل را معنا کردند. عقل؛ یعنی یک قدرتی که بتواند دهن آدم را ببندد. چشم آدم را کنترل کند، هر محرم و نامحرمی را نبیند. هر بد و خوبی را نگوید. هر زشت و زیبایی را نگوید. هر حق و باطلی را ننویسد و جامعه را ملتهب نکند. کسی که راست می‌گوید، حق می‌گوید، هم خود راحت است هم جامعه را راحت نگه می‌دارد. فرمود: اگر کسی عاقل شد، دوست او همین عقل است. درست است که زن و بچه خودش را دوست می‌دارد، اینها وسیله‌اند نه هدف. حضرت فرمود: انسان یک دوست دارد و آن فهم اوست. نفرمود عقل هر کسی دوست اوست. این «صدیق» خبر مقدم و «عقل» مبتدای مؤخر است، مبتدا را که مقدم ذکر نکرد، خبر را مقدم ذکر کرد. این که خبر را قبل از مبتدا ذکر کرد، برای افاده حصر است؛ یعنی انسان فقط و فقط یک دوست دارد و آن فهم اوست.

وی ادامه داد: همین امام رضا(صلوات الله و سلامه علیه) فرمود به اینکه عبادت، چیز بسیار خوبی است، نماز و روزه واجب که سرجایش محفوظ است؛ اما نمازهای مستحبی، روزه‌های مستحبی، آنها هم خیلی معیار نیست، «لَیْسَتِ الْعِبَادَةُ كَثْرَةَ الصِّیَامِ‏ وَ الصَّلَاةِ‏»، آن نمازهای مستحبی، روزه‌ها مستحبی ثوابش محفوظ است؛ اما اینها عبادت نیست. «وَ إِنَّمَا الْعِبَادَةُ كَثْرَةُ التَّفَكُّرِ فِی أَمْرِ اللَّه‏»،  فکر در تدبیر الهی، موحدانه زندگی کردن، این عبادت است.

حضرت آیت الله جوادی آملی بیان داشت: بعضی از بزرگان اهل معرفت گفتند، هیچ کسی گناه نمی‌کند مگر اینکه در آن محدوده مشرک است، در قرآن نیز آمده﴿وَ ما یُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِكُونَ﴾. از امام(سلام الله علیه) سؤال کردند که چگونه می‌شود که اکثر مسلمان‌ها مشرک باشند؟ فرمود همین که خدا هست ولی! اول خدا دوم فلان شخص! اگر خدا هست دومی که ندارد.  بزرگان اهل معرفت که تعدیل کردند این آیه را دقیقاً وصف کردند گفتند به اینکه کسی که معصیت می‌کند وقتی این گناه او را بررسی کنید می‌بینید که سر از شرک در می‌آورد، چرا؟ برای اینکه اگر کسی یک گناهی می‌کند؛ یک وقت است که از روی سهو، نسیان، اضطرار، الجاء، اجبار یک خلافی کرده که این، گناه نیست. این حدیث رفع، همه این موارد را می‌گیرد. تنها آن صورتی گناه است که کسی در کمال آزادی در کمال اختیار یک معصیتی را دارد می‌کند. این بزرگوار اهل معرفت می‌فرماید: شما همین جا را تحلیل کنید که کسی هیچ عذری ندارد؛ حالا یا رومیزی می‌گیرد یا زیرمیزی می‌گیرد، نیازی هم ندارد، اضطراری هم ندارد، گدا هم نیست، یک مالی حرامی را می‌گیرد، یک رشوه‌ای را می‌گیرد، یک ربایی دارد می‌گیرد، با اینکه جاهل به حکم هم نیست، معنایش چیست؟ معنای آن این است که خدایا! من می‌دانم که این گناه است، تو گفتی نکن؛ ولی من می‌کنم! شما هر گناهی را که تحلیل می‌کنید می‌بینید که سر از شرک در می‌آورد، ما با این خطر روبرو هستیم. ﴿وَ مَا یُؤْمِنُ أَكْثَرُهُم بِاللَّهِ إِلّا وَ هُم مُشْرِكُون﴾؛ این بیان خدا در قرآن کریم است. این را عقل تحلیل می‌کند. اینکه امام رضا فرمود عقل تنها دوست آدم است آدم را نجات می‌دهد همین است.

وی اظهار داشت: بر اساس تحلیل علمی، ما باید بدانیم که باسواد شدن معصیت نیست، یک؛ باید بدانیم آنکه در دست و پای خیلی‌ها ریخته است این را هم نمی‌گویند سواد، این دو؛ یک جان کَندن می‌خواهد به ما هم گفتند همه چیز را. آن وقت می‌شویم عاقل. آن وقت چندین میلیون آدم با هم دعوا نمی‌کنیم! ما می‌توانیم بهتر از این زندگی کنیم، ما می‌توانیم شهرمان را، کشورمان را، مدینه فاضله قرار بدهیم. اینکه خدا فرمود: دوستی اهل بیت مزد رسالت است، فرمود: ﴿قُل لاَ أَسْأَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی﴾،  ما اگر مزد رسالت را بدهیم، دوست این خاندان باشیم، راحت هستیم؛ منتها مشکل ما این است که خیال می‌کنیم صرف دوستی کافی است! این ﴿فِی الْقُرْبَی﴾، مفعول واسطه برای مودت نیست، بلکه مفعول واسطه است متعلق است به «المستقرة» که بین این دو کلمه واقع است، ﴿قُل لاَ أَسْأَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاّ الْمَوَدَّةَ﴾ «المستقرة» ﴿فِی الْقُرْبَی﴾، آن وقت این می‌شود فهم. می‌شود فهم قرآن؛ یعنی تمام محبتمان باید به این دودمان بسته باشد، به جای دیگر دل نبندیم. او می‌شود اجر رسالت؛ آن وقت آن کشور می‌شود کشور امن. وگرنه کسی ممکن نیست که علی و اولاد علی(علیهم السلام) را بشناسد و نسبت به اینها دوستی نداشته باشد.

استاد برجسته حوزه علمیه قم بیان داشت: این کشور وقتی کشور اهل بیت است، که به دستور آنها عمل بکنیم؛ راه عمل هم باز است، به دست ماست که این کشور را طیب و طاهر بکنیم. و در این باره مسئول هم هستیم. در این زیارت وارث می‌گوییم: «طِبْتُمْ وَ طَابَتِ الْأَرْضُ الَّتِی فِیهَا دُفِنْتُمْ»،  شما طیّب و طاهر بودید؛ کشور را شما پاک کردید، این اصل اول. کشوری که شهید بیارمد، آن کشور را طیّب و طاهر می‌کند. حالا کشور طیب و طاهر میوه‌اش چیست؟ آن را قرآن کریم مشخص کرده است. فرمود: ﴿وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ﴾;  کشور پاک مردم بفهم تربیت می‌کند، مردان پاک و زنان پاک میوه آن مملکت هستند. دهه کرامت، مسجد، حسینیه، برای این است که ما راحت زندگی کنیم. جامعه‌ای که می‌تواند راحت زندگی کند چرا عمداً بیراه برود؟ در تمام این بخش‌ها راه بهتر زندگی کردن را به ما یاد دادند. تمام دستورهای دینی ما این است که تمدن ما را در تدین ما تأمین کند. ما باید ملت متمدن باشیم و تمدن ما هم در تدین ماست./۱۳۲۳/د۱۰۳/ق